Aylak Köpek

Aylak Köpek Sadık Hidayet’in ünlü romanı Kör Baykuş’tan sonra yazdığı yedi öyküden oluşuyor. Ustalık dönemi olarak değerlendirebileceğimiz eserinde yaşamına son vermesine neden olan görüşlerinin netleştiği, bu görüşlere daha da sıkı saplandığını görebiliyoruz. Dünya mutlu olunacak bir yer değildir ona göre. İkinci dünya savaşının yıkıcı etkisinin tüm dünyada hissedildiği bir dönemde çıkış yolunu bulması pek kolay değildir.

Bu çıkışsızlıkla kaleme alınmış yedi öyküden kitaba adını veren Aylak Köpek güzel günler görmüş ancak değişen şartlara bağlı olarak sahipleri tarafından hiç bilmediği sokaklara terk edilmiş insan tabiatlı bir köpeğin hikayesini konu ediniyor. Sadık Hidayet’in dünya görüşünü şekillendiren “insan bu dünyada gideceği yollar önceden çizilmiş bir mahkumdur.” düşüncesiyle, yaratıcısı tarafından bu dünyaya atılmış, hiç bilmediği bu dünyada aylaklığa düşmüş kendisini Aylak Köpek hikayesindeki Pat’la özdeşleştirmektedir. Kurtuluş sadece ölümle mümkündür ki dünyada mutlu olmak diye bir şey yoktur.

Kitabın son hikayesi olan Karanlık Oda hikayesi de kendinden oldukça ipuçları taşıyan etkileyici hikayelerinden biridir. Dış dünyadaki insanlara benzemek isteyen, normal olarak adlandırılmış insanlar gibi olmak istemiş ancak soytarıya dönmüş olduğunu görmüş bir adamın tek girişli, penceresiz odasında çekildiği inzivayı anlattığı Karanlık Oda Hidayet’in karamsarlığının ve mutluluk yolunun aynası gibidir.

Özellikle Avrupa’da geçirdiği eğitim yaşamında incelediği Franz Kafka’dan öykünün atmosferi anlamında oldukça etkilendiği görülmektedir. Bu etki onun okurları arasında İran’ın Kafka’sı olarak anılmasına yol açmıştır.

Modern dünyada yer almasını istediği İran’ın giderek kapanan bir yönetime geçmesiyle birçok eleştiri ve hiciv içeren öyküler yazmış olan Hidayet’in bu çabaların boşuna olduğuna kanaat getirdiği, öykülerinin daha da kapandığı, çözümsüz sonlarla noktalanan bu kitabında bulunan öykülerle göz önüne serilmektedir.

Modern İran edebiyatının dünya edebiyatı içinde yer almasını sağlayan Sadık Hidayet’in Aylak Köpek kitabı Mehmet Kanar çevirisiyle Yapı Kredi Yayınları tarafından neşredildi.

Karagöz Edebiyat Sayı 24